Czy zdrowie jest najwyższym dobrem człowieka? Oczywiście tak, przekonuje się o tym kilka milionów ludzi w Polsce każdego dnia zmagając się z własnymi niedoskonałościami. Aspekt ten dotyczy każdego, bowiem każdy z nas chorował, leżał w łóżku, przyjmował lekarstwa, może w mniejszej skali, niż osoby chorujące przewlekle. Ale miał do czynienia z chwilowym niedomaganiem, gdzie jego najlepszym przyjacielem było właśnie łóżko. Z tym, że wiedział - za chwilę choroba się skończy, a on sam wróci do normalnego funkcjonowania.

Dla opisania w szerszy sposób mechanizmów rządzących zdrowiem powstała młoda dziedzina, a mianowicie psychologia zdrowia, obejmująca w swym zakresie teorie opisujące to szeroko pojęte zjawisko.

Zdrowie według WHO (1948, 1984) „utożsamiane jest z pełnym dobrostanem, fizycznym, psychicznym i społecznym, a nie wyłącznie z brakiem objawów chorobowych. Zdrowie to również zdolność do pełnienia ról społecznych, adaptacji do zmian środowiska i radzenia sobie z tymi zmianami” (Heszen, Sęk, 2007, s. 48). Ta definicja jest pewnym konstruktem teoretycznym. I chyba zaryzykuje stwierdzenie, ze chyba nie ma człowieka, który byłby całkowicie zdrowy, odnosząc się oczywiście jedynie do tej definicji, która próbuje w jasny sposób zawrzeć w kilku słowach, ten skomplikowany stan.

Druga połowa XX wieku przynosi niebywały rozwój upowszechniania zdrowia. A badania w obrębie tej nauki przyniosły wiele dowodów na to, że o naszym zdrowiu nie decyduje jedynie fizjologia, ale także czynniki psychologiczne i mobilizowanie aktywności człowieka, jego metody radzenia sobie ze stresem. Dla utrzymania równowagi staje się konieczne rozwijanie zasobów własnych dla utrzymania optymalnego zdrowia (Wrona-Polańska, 2008).

Człowiek jest wielowymiarowym systemem energetycznym, a jego istnienie jest nieustannym przechodzeniem ze stanu równowagi w stan zaburzeń równowagi. Zdolność zachowania wewnętrznego balansu, czyli stałych parametrów środowiska wewnętrznego jest podstawowym aspektem jego funkcjonowania (Ossowski, 1999). Zaburzenia struktury powodują zaburzenia w funkcjonowaniu jednostki, a lokalizacja i rozległość uszkodzenia powodują zmiany w zachowaniach, czyli upośledzają sprawne regulowanie stosunków człowieka z otoczeniem (tamże).

Według Sadowskiego (1994) czynnikami odpowiedzialnymi za stan zdrowia człowieka są: zachowanie w 53%, czynniki środowiskowe w 21%, czynniki genetyczne w 16% i opieka zdrowotna w 10%. Styl życia jest dodatkowym elementem, który ma ogromny wpływ na jakość naszego życia, może sprzyjać utrzymaniu zdrowia, ale z drugiej strony zachowania ryzykowne mogą mieć negatywny na niego wpływ. Badania dostarczają niezwykłych dowodów na to, że czynniki psychologiczne, zwłaszcza styl życia, mają olbrzymi wpływ na nasze prawidłowe funkcjonowanie. Działania niewłaściwe lub zaniechania nieodpowiedzialne to np. nie właściwa dieta, brak wysiłku fizycznego. W psychologii powszechne jest zjawisko zwane „Wzór Zachowania A”, jako dowiedziony wysoki czynnik ryzyka chorób układu krążenia. Osoby, które reprezentują tego typu zachowanie charakteryzują się dużą dynamiką, pośpiechem i niecierpliwością. Szeroko zakrojone badania dowodzą, że ten typ zachowania jest również predykatorem innych chorób somatycznych np. układu pokarmowego, endokrynologicznego.

Ważnym czynnikiem pozytywnym w kreowaniu zdrowia są przemiany społeczne: wzrost poziomu wykształcenia i aspiracji ludzi do właściwego działania na rzecz własnego zdrowia fizycznego i psychicznego. Częściej korzystamy z porad psychiatry i psychologa. Nie widzi się już w tych zawodach stygmatu „chorego psychicznie”, a raczej „nie radzącego sobie w sytuacjach kryzysowych”. To dowodzi, że rozwój nauki i nas samych idzie w dobrym kierunku. Dla każdego z nas zdrowie będzie czymś innym. Ale jedno jest pewne, aby nasze życie przebiegało „normalnie”, to stan nazywany zdrowiem jest niezbędny. Wszelkie odchylenia od tego stanu, będą niosły za sobą pewne reperkusje, bardziej lub mniej trudne. Warto dbać o każdy element naszej sprawności zarówno fizycznej, psychicznej jak i społecznej. Zachęcam do zrewidowania naszego stylu życia, zasobów osobistych i zadbania o jeden z ważniejszych elementów naszego istnienia. O ile życie stanie się łatwiejsze i przyjemniejsze.

Bibliografia
Heszen I., Sęk H. (2007). Psychologia Zdrowia. Warszawa. PWN.
Moszyńska B. (2011). Osobowościowe uwarunkowania depresji w chorobie przewlekłej na przykładzie stwardnienia rozsianego. Warszawa. WSFiZ.
Ossowski R. (1999). Teoretyczne i praktyczne podstawy rehabilitacji. Wydawnictwo uczelniane WSP.
Sadowski Z. (1994). Promocja zdrowia – szansa i konieczność. Promocja Zdrowia. Nauki Społeczne i Medycyna, 3-4, 15-35.